Anɛaya amatu d imir n tferka i usekles n yizewaren netmura akvayliyen

Tazmert tamatu tettwerru i tsekli n unagraw n ldzayer. Deg umaḍal n tkerkas meqqren deg Tmurt n Leqvayel, tettwaseklay-d tazmert tamatu amatu i suter tferkit tutlayt i meṛṛa n yizewaren d izwaren netmura akvayliyen, wid yettwaseklen s ukessar d tlalit, s yisaffen inesranen s lwada n udels usmekti n wexxam-nni.

Tɣuri-a tettwafɣeṛ s yidurar n Kabyles for Human Rights (KHR), tanzagt i d-yella deg Marikan, tessawal-itt di wul-is ɣef yesselmaden n yiwen n tmerna n yisegzawen n tmura akvaylit, wid n idammen kan imi ssenqedmen imekkanen-nsen, d ifka-ten afus deg tudert-nsen neɣ suter-d tadelsa s taqvaylit.

Tazmert-a tessawal i yimeqqran n yizewaren akvayliyen d iṭṭimen deg yexxamen n ldzayer, d imezwura n anarticle 87 bis n leqnen ldzayri, d tansa yettwadren « d tansa n tkerkas » i tesemḥes i yiferdisen s leqvayel s tidett d imudduyen n terrorisme. Yelhan-d iṛuhen n yimezwura n yexxamen-nni, yellan-d awal ɣef tneqqit d lqedya n tusna, wid ur sselḥen ara lɣaci n lḥukumat ldzayriyya.

Tamazight n yema-s nneɣ: Taqvaylit

Imehrez-itt iɛewwaṛen n tazmert tura i yeslumen-d i tmeẓridin n 2021, mi yesɛi lḥukumat ldzayriyya ad tḥeṣṣeḍ Tmurt n Leqvayel s tesɛaḍin n tmes yettwaskanen. Imeẓridin-a yettwarnan-d akka ad yili-d ssebba n tkerkas tameqqrant, yesɛa-d ɣer uḥkem n tmetluft i 38 n imdanen akvayliyen.

Ass-a, meqqren n yergazen d tlawin n tmurt-nneɣ ssenḥayen deg yexxamen, ɣer wudem ur nesɛi ara timlillit d taḥaqqit. Iavokan-nsen yellan-d i medden yettwakksen s leḥbes d yimi d iḥewwalen deg umadal n lḥukumat lɛaskari.

Deg uɣlal nsen, iɣelli n tazmert suter i LONU, i Tamezdayt n Ttawil n Ewrop, i Tamezdayt n Ttawil n Ifriqya, akked meṛṛa n tanzagtin n tudert n medden, ad d-yerrent lḥezzi ɣef lḥukumat ldzayriyya akken ad yettferken-d yizewaren akvayliyen s wudem iṭṭis d ad yettwasefsen article 87 bis.


I tferkit n meṛṛa n yizewaren d izwaren netmura akvayliyen

Nekkwni, imcawi n tazmert-a, neqqaren s wul-nneɣ akk i yiwen n wawal: lḥala n yimeqqren n imdanen akvayliyen d asefru, wid ssenḥayen-d s yexxamen ldzayriyya, yettwaseklen d yettwakksen s tikelt iferdisen ar ssas. Iḥewwalen-nsen kan d asmi ssenqedmen idammen-nsen neɣ ssenɣur d awal ɣef imedya sosial.

Yellif ad neqqar: yella-d tneqqit d tiqqiqin, s lḥedd-nni, yellan-d ayen yettwalin s temsurt d tnefsit.

Aregzim n ldzayer, d usekli n Tebboune, yesbeddleḍ-d talast n yileqviyen, s waḥek d article 87 bis, i yesmeslay akked meṛṛa wid yebɣan neɣ yettwasnen ad suter-d talast n tamedyazt n Leqvayel.

Di 2021, ilmeɛen n lɛasker ldzayri ḥeṛṛen Tmurt n Leqvayel s tesɛaḍin, d nekkit, yefka-d uḍuṛ n wergaz, ssexsem-d ɣer tmetluft n 38 n yiwen.

Tura, meqqren n imdanen ttmeṭṭen deg yexxamen, s leḥwaqen n umadal lɛaskari, ur sellen ara afus, imcawin-nsen yellan-d i wid yettwawellen, yettwakksen akked yirn ifecka.

Ldzayer yettwagser ɣef tidett n Leqvayel, tamurt-nneɣ tella deg wezzal n uɣerbaz.

Akken-nni, neɣlli i LONU, i Tamezdayt n Ewrop, i Tamezdayt n Ifriqya, akked meṛṛa wid yebɣan ad ḥemlen tidett n medden, ad yerrent lḥezzi ɣef lḥukumat ldzayriyya akken ad s-ttfrek meṛṛa n yizewaren netmura akvayliyen, akked ttesfes n article 87 bis.


Tazmert-a tettwaseklay s Kabyles for Human Rights (KHR), tanzagt aramekkan s war lfaida n limen, i d-yella deg Pennsylvania (Marikan). Tamsaḥt-is d asnerni n tberna n medden di tmurt-akk, s wudem ugar i Leqvayel. Tessawal iḥemmalen n medden, tessawel ɣef wudmawen, tsemḥeḍ neɣ tnekker lqedya d weẓẓaṛ.

Imezwura n tazmert-a d:

  1. Ghilas Ainouche – amanay n tesnukilt akvaylit
  2. Ferhat Mehenni – Anmuda n MAK d ANAVAD
  3. Yasmina Oubouzar – tamanayt n yimezwura n tudert n medden
  4. Aziz Tari – amanay n tamedyazt d tujjya akvaylit
  5. KHRD – Kabylia Human Rights Defense
  6. LKDH – Tamezdayt Akvaylit n Yimezwura n Tudert n Medden
Stéphane Mérabet Arrami
Stéphane Mérabet Arrami
Articles: 46